Cập Nhật Diễn Biến Thị Trường Năng Lượng Tái Tạo (NLTT) Sau Cơ Chế Giá Mới.

KIẾN NGHỊ

Vừa qua, 36 nhà đầu tư cùng nhau gửi văn bản kiến nghị tới Thủ Tướng chính phủ về những điểm bất cập trong khung giá cơ chế phát điện mới cho các dự án năng lượng tái tạo sau quyết định (QĐ) số 21/QĐ-BCT ban hành hồi tháng 1-2023.  Theo đó, các nhà đầu tư cho rằng vì chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch COVID-19, nên có tới 84 dự án NLTT, tổng công suất 4.872 MW trong đó, gồm:  4.185 MW điện gió và 492 MW điện mặt trời (ĐMT), bị chậm tiến độ nên không kịp hòa vào lưới điện quốc gia trước kỳ hạn cho phép của cơ chế giá FIT theo QĐ số 39/2018/QĐ-TT cho điện gió và 13/2020/QĐ-TT cho ĐMT.

Nổi bật trong đó có 34 dự án  có tổng công suất 2.091MW (28 điện gió – 1.638 MW và 6 ĐMT – 453 MW, vốn đầu tư 85.000 tỷ đồng – trong đó 58.000 tỷ đồng vay nợ từ các ngân hàng) đã hoàn tất giai đoạn thi công và thử nghiệm, sẵn sàng cho việc huy động sản xuất điện nhưng lại phải “trùm mền” trong thời gian dài chờ đợi Chính Phủ hoàn thiện chính sách, cơ chế mới để làm cơ sở hướng dẫn cho EVN đàm phán giá điện.  

Tuy nhiên, đến nay đã hơn hai (2) tháng trôi qua từ ngày ra QĐ số 21, EVN vẫn chưa thể chốt giá điện với các chủ đầu dự án NLTT mặc cho công văn khẩn số 94/BCT-ĐTĐL hồi đầu tháng 3, yêu cầu EVN nhanh chóng thống nhất giá theo chỉ đạo của BCT.  Nguyên nhân chính do các nhà đầu tư bày tỏ nỗi thất vọng và không đồng ý với cơ chế giá trần điện mới cho NLTT, trung bình thấp hơn khoảng 23% so với giá FIT trước đây.  Theo đó, nếu tính theo mức giá mới, dù cho áp mức trần, khả năng cao sẽ dẫn đến tình trạng thua lỗ, và phá sản. Như vậy, sẽ không đáp ứng được yêu cầu tỷ suất lợi nhuận sau thuế  / vốn chủ sở hữu (ROE) 12% theo thông tư số 15/2022/TT-BCT về quy định phương pháp xây dựng khung giá điện cho các nhà máy NLTT chuyển tiếp; ban hành hồi tháng 10-2022.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng cho rằng theo thông tư mới ban hành số 01/2023/TT-BCT, đã bãi bỏ một số quy định quan trọng tại thông tư số  02/2019/TT-BCT và 18/2020/TT-BCT liên quan đến các vấn đề kêu gọi, khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực NLTT. Trong đó, có 3 nội dung lớn đáng chú ý nhất là:

a) Cam kết thời hạn hợp đồng mua bán điện trong 20 năm.

b) Neo giá điện theo đồng đô la Mỹ.

c) Quy định mua toàn bộ sản lượng từ dự án điện nối lưới tại thời điểm giao nhận.

Điều này được cho sẽ làm ảnh hưởng tiêu cực tới mô hình tài chính và lợi ích của nhà đầu tư cũng như khả năng thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Về lâu dài, sẽ dẫn đến việc dừng hoặc chậm đầu tư các dự án NLTT, ảnh hưởng đến các chính sách và cam kết về chuyển dịch năng lượng, và lộ trình cắt giảm khí thải carbon của Chính phủ.

Tổng kết lại, các nhà đầu tư kiến nghị Thủ Tướng chính phủ xem xét điều chỉnh lại giá trần điện mới cho dự án NLTT chuyển tiếp,  giữ lại các điều khoản trong mẫu hợp đồng mua bán điện theo thông tư cũ và nhanh chóng cho phép các dự án đã qua giai đoạn thử nghiệm được đưa vào vận hành, ghi nhận sản lượng phát điện lên lưới và sẽ được thanh toán bù lại sau khi quá trình đàm phán giá điện theo khung giá mới đã hoàn tất để tránh lãng phí tài nguyên đất nước.  Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng bày tỏ nguyện vọng Chính Phủ gấp rút hoàn thiện cơ chế mua bán điện trực tiếp DPPA.