Khách hàng cá nhân
Khách hàng tổ chức
Sàn chứng khoán là gì? Giải thích dễ hiểu cho người mới bắt đầu
Khi bắt đầu tìm hiểu về đầu tư tài chính, nhiều người thường thắc mắc “sàn chứng khoán là gì” và vai trò của nó trong thị trường chứng khoán. Hiểu rõ về sàn chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư nắm bắt được cách thức giao dịch, lựa chọn nơi phù hợp để đầu tư và đánh giá được các cơ hội cũng như rủi ro trên thị trường.
1. Sàn chứng khoán là gì? Vai trò của sàn chứng khoán
Sàn chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, chuyển nhượng các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, hợp đồng phái sinh… giữa nhà đầu tư và tổ chức phát hành. Đây là thị trường kết nối người mua – người bán và đảm bảo mọi giao dịch diễn ra minh bạch, tuân thủ quy định pháp luật.
Vai trò của sàn giao dịch chứng khoán
- Đối với nhà đầu tư: Sàn chứng khoán đóng vai trò là thị trường giúp nhà đầu tư thực hiện các giao dịch mua bán chứng khoán để tìm kiếm lợi nhuận. Đồng thời, đây cũng là nơi cung cấp thông tin minh bạch và hữu ích, hỗ trợ nhà đầu tư ra quyết định đúng đắn, đặc biệt hữu ích với những người mới tham gia đầu tư.
- Đối với doanh nghiệp và tổ chức phát hành: Sàn giao dịch là thị trường quan trọng giúp các doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn từ nhà đầu tư. Thông qua việc phát hành cổ phiếu hay trái phiếu, doanh nghiệp có thể huy động thêm nguồn lực tài chính để mở rộng hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo giá trị bền vững.
- Đối với nền kinh tế: Thị trường chứng khoán giúp dòng vốn được phân bổ hiệu quả đến các khu vực cần phát triển, góp phần thúc đẩy sản xuất và tăng trưởng. Ngoài ra, diễn biến trên sàn chứng khoán còn phản ánh tâm lý thị trường và xu hướng kinh tế chung – khi thị trường tăng trưởng ổn định, thường cho thấy niềm tin vào nền kinh tế đang được củng cố.
2. Phân loại sàn giao dịch chứng khoán
Sàn giao dịch chứng khoán có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Trong đó, cách phân chia phổ biến nhất gồm:
- Theo phương thức giao dịch: Truyền thống (tại quầy) và trực tuyến (online)
- Theo hình thức tổ chức: Sàn tập trung và sàn phi tập trung
- Theo cơ chế quản lý: Có hoặc không có sự quản lý của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước
2.1. Sàn giao dịch chứng khoán truyền thống
Đây là mô hình sàn nơi các giao dịch được thực hiện trực tiếp tại quầy. Nhà đầu tư đến tận nơi để nhận tư vấn từ chuyên viên, theo dõi thị trường và đặt lệnh mua bán. Hiện nay, vai trò của các sàn truyền thống chủ yếu là hỗ trợ tư vấn tài chính và cung cấp thông tin, trong khi việc đặt lệnh đã chuyển dần sang nền tảng trực tuyến.
- Ưu điểm: Nhà đầu tư được hướng dẫn và tư vấn trực tiếp từ các chuyên viên, phù hợp với người mới hoặc cần hỗ trợ cụ thể.
- Nhược điểm: Phải đến trực tiếp địa điểm giao dịch, tốn thời gian và chi phí di chuyển, ít phù hợp với phong cách đầu tư hiện đại.
2.2. Sàn giao dịch chứng khoán trực tuyến
Đây là hình thức giao dịch hiện đại, nơi mọi thao tác đầu tư, từ mở tài khoản đến đặt lệnh, đều được thực hiện qua internet. Nhà đầu tư chỉ cần chuẩn bị thiết bị kết nối mạng là có thể giao dịch mọi lúc, mọi nơi.
- Ưu điểm: Nhanh chóng, thuận tiện, tiết kiệm thời gian. Các nền tảng còn tích hợp công cụ phân tích, định giá, cập nhật dữ liệu thị trường theo thời gian thực.
- Nhược điểm: Tính tiện lợi cao dễ khiến nhà đầu tư ra quyết định vội vàng. Do đó, người sử dụng sàn online cần trang bị kiến thức tài chính vững vàng để quản trị rủi ro tốt hơn.
3. Các sàn chứng khoán hiện có tại Việt Nam
Dưới đây là tổng quan về 3 sàn chứng khoán chính đang hoạt động tại Việt Nam, giúp bạn hiểu rõ đặc điểm và vai trò của từng sàn trên thị trường đầu tư.
3.1. Sàn giao dịch chứng khoán HOSE
Sàn HOSE (HOSE hay HSX – Ho Chi Minh Stock Exchange) là sàn giao dịch chứng khoán đầu tiên và lớn nhất tại Việt Nam, hoạt động từ tháng 7/2000 dưới sự quản lý trực tiếp của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Đây là nơi cấp phép niêm yết và tổ chức giao dịch cho nhiều doanh nghiệp lớn trong nước.
Theo dữ liệu từ Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, tính đến ngày 29/04/2025, sàn HOSE ghi nhận:
- 613 mã chứng khoán niêm yết, bao gồm:
- 391 mã cổ phiếu
- 4 mã chứng chỉ quỹ đóng
- 17 mã chứng chỉ quỹ ETF
- 201 mã chứng quyền có bảo đảm (CW)
- Tổng khối lượng chứng khoán niêm yết vượt 178,4 tỷ đơn vị.
Để đảm bảo thông tin chính xác và đầy đủ, bạn có thể tham khảo trực tiếp báo cáo thống kê thị trường chứng khoán tháng 4/2025 do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) công bố tại đây.
Thông tin liên hệ:
- Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM
- Địa chỉ: 16 Võ Văn Kiệt, Quận 1, TP. HCM
- Website: https://www.hsx.vn
3.2. Sàn giao dịch chứng khoán HNX
HNX (Hanoi Stock Exchange) là sàn giao dịch chứng khoán chính thức lớn thứ hai tại Việt Nam, do Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội tổ chức và quản lý. Đây là nơi diễn ra các hoạt động mua bán cổ phiếu của các công ty đại chúng niêm yết, đồng thời phản ánh biến động thị trường thông qua chỉ số HNX-Index.
Tiền thân của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội là Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (thành lập năm 2005). Đến năm 2009, Sở chính thức hoạt động dưới tên gọi hiện tại và mở rộng quản lý thêm nhiều thị trường gồm:
- Thị trường cổ phiếu niêm yết
- Thị trường trái phiếu (gồm trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp)
- Thị trường UPCOM – dành cho doanh nghiệp chưa niêm yết
Với vai trò là một trong hai sàn giao dịch chủ lực, HNX góp phần tạo lập môi trường minh bạch cho các doanh nghiệp huy động vốn, đảm bảo quyền lợi nhà đầu tư và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường tài chính Việt Nam.
Theo dữ liệu từ Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, tính đến hết tháng 4/2025:
- 311 mã cổ phiếu đang được niêm yết
- Tổng giá trị niêm yết gần 166,8 nghìn tỷ đồng
- Vốn hóa thị trường đạt hơn 345,7 nghìn tỷ đồng
Bạn có thể xem trực tiếp báo cáo thống kê thị trường chứng khoán tháng 4/2025 được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) công bố để có thông tin đầy đủ và chính xác hơn tại đây.
Thông tin liên hệ:
- Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội
- Địa chỉ: 02, Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội
- Website: https://www.hnx.vn
3.3. Sàn giao dịch UPCOM
UPCOM (Unlisted Public Company Market) là thị trường dành cho các công ty đại chúng chưa đủ điều kiện niêm yết trên HOSE hoặc HNX. Đây là nơi hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường chứng khoán theo lộ trình từng bước, với mức độ minh bạch và quy định phù hợp hơn.
Được đưa vào vận hành từ năm 2009, sàn UPCOM hiện do Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội quản lý. Chỉ từ vài công ty ban đầu, hiện nay UPCOM đã thu hút hàng trăm doanh nghiệp thuộc nhiều quy mô và ngành nghề khác nhau.
Lưu ý với nhà đầu tư: Biên độ dao động giá tại UPCOM là ±15%, cao hơn so với HNX (±10%) và HOSE (±7%). Vì vậy, thị trường này thích hợp hơn với nhà đầu tư ngắn hạn có khẩu vị rủi ro cao.
Thông tin liên hệ:
- Sàn Giao dịch UPCOM (thuộc HNX)
- Địa chỉ: 02, Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội
- Website: https://hnx.vn
3.4. Sàn OTC – Thị trường giao dịch phi tập trung
Sàn OTC (Over The Counter) là một hình thức thị trường chứng khoán phi tập trung, nơi diễn ra các giao dịch mua bán cổ phiếu của những công ty chưa niêm yết trên các sàn chính thức như HOSE, HNX hay UPCOM. Phần lớn các doanh nghiệp trên sàn OTC là công ty nhỏ, đang trong giai đoạn đầu phát triển và có tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.
Khác với các sàn điện tử tập trung, giao dịch trên sàn OTC chủ yếu được thực hiện thủ công, thông qua thỏa thuận trực tiếp giữa bên mua và bên bán. Việc trao đổi thường diễn ra tại quầy giao dịch hoặc qua các nền tảng môi giới trung gian. Nhà đầu tư có thể lựa chọn giữa hai loại cổ phiếu:
- Cổ phiếu đã có mã chứng khoán, được quản lý bởi Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC)
- Cổ phiếu chưa có mã lưu ký, được theo dõi bởi chính công ty phát hành qua phòng quản lý cổ đông
Do ít chịu sự giám sát chặt chẽ và thông tin doanh nghiệp không luôn minh bạch, cổ phiếu trên OTC thường có giá thấp nhưng đi kèm với rủi ro cao. Thị trường này phù hợp hơn với nhà đầu tư chấp nhận mạo hiểm và có khả năng phân tích doanh nghiệp tốt.
Nếu bạn quan tâm đến giao dịch cổ phiếu chưa niêm yết, hãy liên hệ ACBS để được tư vấn và hỗ trợ:
- Địa chỉ: Tầng 3, Tòa nhà Léman Luxury, 117 Nguyễn Đình Chiểu, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. HCM
- Website: https://www.acbs.com.vn/
- Hotline: 1900 5555 33
- Fanpage: Chứng khoán ACB – ACBS
| Lưu ý:
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa sàn giao dịch chứng khoán và các công ty chứng khoán như ACBS,… Trên thực tế, ACBS không phải là đơn vị tổ chức sàn, mà là tổ chức trung gian cung cấp nền tảng và dịch vụ để nhà đầu tư có thể giao dịch trên các sàn như HOSE, HNX hay UPCOM. Nhà đầu tư cần mở tài khoản tại công ty chứng khoán như ACBS mới có thể thực hiện mua bán cổ phiếu trên các sàn giao dịch chính thức. Tại Việt Nam hiện nay, các thị trường chứng khoán chính thức bao gồm: HOSE, HNX và UPCoM. Ngoài ra, còn có thị trường OTC – là nơi giao dịch phi tập trung các cổ phiếu chưa niêm yết, tuy nhiên đây không phải là một sàn giao dịch chính thức. |
4. So sánh điều kiện niêm yết trên 3 sàn chứng khoán HOSE, HNX và UPCOM
Để đánh giá mức độ minh bạch và “độ khó” khi doanh nghiệp được chấp nhận giao dịch công khai, trước hết hãy xem các tiêu chí niêm yết khác nhau giữa ba sàn HOSE, HNX và UPCOM. So sánh nhanh những điều kiện này sẽ cho bạn thấy vì sao mức uy tín, quy mô và rủi ro của cổ phiếu trên mỗi sàn lại chênh lệch đáng kể.
| Tiêu chí | HOSE | HNX | UPCOM | |
| Vốn điều lệ tối thiểu | 120 tỷ đồng | 30 tỷ đồng | Không yêu cầu cụ thể; tuy nhiên, để trở thành công ty đại chúng, cần có vốn điều lệ từ 30 tỷ đồng | |
| Thời gian hoạt động dưới hình thức CTCP | Từ 2 năm trở lên | Từ 1 năm trở lên | Không yêu cầu cụ thể | |
| Lợi nhuận | Có lãi 2 năm liên tiếp trước năm đăng ký; ROE năm gần nhất ≥ 5% vốn; không có lỗ lũy kế; không có nợ quá hạn trên 1 năm | Có lãi 1 năm liền trước năm đăng ký; ROE năm gần nhất ≥ 5%; không có lỗ lũy kế; không có nợ quá hạn trên 1 năm | Không yêu cầu cụ thể về lợi nhuận; tuy nhiên, công ty cần được công nhận là công ty đại chúng | |
| Tình trạng pháp lý và vi phạm | Không vi phạm quy định giao dịch chứng khoán trong 2 năm gần nhất | Không bị xử lý hình sự hoặc vi phạm quản lý kinh tế | Phải là công ty đại chúng; tuân thủ các quy định của Luật Chứng khoán | |
| Yêu cầu về cổ đông | ≥ 300 cổ đông nhỏ nắm ≥ 20% cổ phần có quyền biểu quyết | Tối thiểu 15% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 cổ đông không phải cổ đông lớn nắm giữ | Ít nhất 100 cổ đông nắm giữ tối thiểu 10% cổ phiếu có quyền biểu quyết | |
| Cam kết nắm giữ cổ phiếu | Cổ đông lớn cam kết giữ 100% cổ phiếu trong 6 tháng đầu, 50% trong 6 tháng tiếp theo | Tương tự HOSE | Không yêu cầu cụ thể | |
| Yêu cầu giao dịch trước đó | Đã giao dịch trên UPCOM ít nhất 2 năm | Tương tự HOSE | Không yêu cầu | |
| Hồ sơ, thông tin công bố | Bản cáo bạch, báo cáo tài chính kiểm toán 2 năm gần nhất, quyết định ĐHĐCĐ thông qua việc niêm yết, hợp đồng tư vấn niêm yết (nếu có), cam kết của cổ đông lớn và người nội bộ | Tương tự HOSE | Hồ sơ đăng ký giao dịch theo quy định của HNX | |
Gợi ý:
- HOSE: chuẩn mực niêm yết cao nhất, dành cho các doanh nghiệp quy mô lớn, minh bạch, quản trị tốt.
- HNX: chuẩn sàng lọc trung bình, doanh nghiệp vừa, vẫn yêu cầu lợi nhuận và không vi phạm pháp lý.
- UPCOM: tiêu chí đơn giản, độ rủi ro cao hơn, phù hợp với nhà đầu tư chấp nhận biến động và có khả năng phân tích sâu.
>>> XEM THÊM: Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán: Miễn phí, nhanh và an toàn tại Công ty Chứng khoán ACB – ACBS
Tóm lại, việc hiểu rõ “sàn chứng khoán là gì” là bước đầu quan trọng để mỗi nhà đầu tư có thể xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả. Bởi mỗi sàn chứng khoán đều có đặc điểm, quy định và đối tượng phù hợp riêng, việc lựa chọn đúng sàn sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro trong quá trình giao dịch.
Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị uy tín để mở tài khoản và bắt đầu hành trình đầu tư, ACBS là lựa chọn đáng tin cậy với dịch vụ chuyên nghiệp và hỗ trợ tận tâm. Mở tài khoản ACBS tại đây hoặc liên hệ ngay Hotline 1900 555533 / Fanpage Chứng khoán ACB – ACBS để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.
